ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΔΙΑΛΟΓΟΙ – ΒΟΛΟΣ 2019
Πόλεις χτισμένες στο νερό. Τοπολογία Παραθαλάσσιων Αστεακών Ονείρων
Υπεύθυνoi Δράσης:
- Νεοκλής Μαντάς
- Υπ. Διδάκτωρ Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδομίας & Περιφερειακής Ανάπτυξης ΜΑ Αστικών Πολιτισμικών Σπουδών
- Αριάννα Χατζηγαλανού
- Ηθοποιός
- Θάλασσα – που – Χωρίζει… Θάλασσα # που # Ενώνει…: Στα Ίχνη των Ανθρώπων και των Πολιτισμών της Μεσογείου, στα Χρόνια τα Παλιά και Σήμερα.
- Πολιτικές και αισθητικές χαρτογραφήσεις της Μεσογείου στη σύγχρονη συνθήκη.
- Ακτή – Ο Άβακας της Φύσης.
- «Ιστορίες και η θέαση του “άλλου”». Ένα βιωματικό ταξίδι μνήμης στον Παγασητικό κόλπο.
- Πόλεις χτισμένες στο νερό. Τοπολογία Παραθαλάσσιων Αστεακών Ονείρων.
«ήρθαμε από τη θάλασσα»
Θανάσης Τριαρίδης, Το Θαμπό Ταξίδι
«είμαι επισκέπτης (…) δεν έχω καν όνομα (…) δώστε μου ένα μέρος να κοιτάω (…) ξεχάστε με στη θάλασσα.» Ποίημα του Θόδωρου Αγγελόπουλου πριν από την έναρξη της συγγραφής του σεναρίου για το «Ταξίδι στα Κύθηρα»
Φωτογραφίζοντας και γράφοντας σε μια πόλη χτισμένη δίπλα στο νερό, όσες φορές κι αν προσπαθήσεις να ονειροπολήσεις στις βρεγμένες άκρες της, νιώθεις τη διαβατάρικη και νοσταλγική φύση του υγρού στοιχείου να εισρέει σε εικόνες και ιστορίες. Κάποιες ρεμβάζουν τις αντανακλάσεις στο ανώνυμο νερό και καλούν σε μια διάπλευση, ενώ άλλες καταδύονται στον ιστορικό βυθό των υδάτων της αναζητώντας μια αφήγηση μνημονικής υγρασίας. Το υδάτινο στοιχείο παρα-κινεί και συνκινεί τη φαντασία. Στην παρούσα ανακοίνωση θα επιχειρηθεί μια φαινομενολογική περιγραφή των ‘θαλασσινών’ αποσπασμάτων του ιστολογίου stigmography.tumblr.com, με στόχο την ανίχνευση μιας τοπολογίας των παραθαλάσσιων αστεακών ονείρων. Με πυξίδα την ψυχοχημεία του Bachelard (1942/2002) και την ψυχογεωγραφία του DeCerteau (1980/2010), δυο φανταστικές θάλασσες διανοίγονται ταυτόχρονα καλώντας σε διαφορετικές κινήσεις: α) η ποιητική θάλασσα που παρα-κινεί για μια ουτοπική διαφυγή σε τόπους εκτός χρόνου, στον ορίζοντα της πόλης και β) οι ιστορικές θάλασσες που συν-κινούν με τους νοσταλγικούς προσανατολισμούς τους σε τόπους εντός των περασμένων χρόνων, στο βυθό της πόλης. Η ποιητική θάλασσα υπενθυμίζει την κοινή μοίρα των ανθρώπων. Τα όριά της είναι υπαρξιακά και διάφανα, το νερό της φαντάζει γλαυκό παρα-κινώντας σε διασχίσεις. Η υδάτινη επιφάνεια στέκει σαν φωτεινό πεδίο όπου όλα τα ταξίδια μπορούν να συντελεστούν, μα καταλήγουν σε ένα διπλό θάνατο. Η θάλασσα στο τέλος του ποιητικού ταξιδιού υποχωρεί για τη διατήρηση της ηρακλειτικής της ανωνυμίας και ο υπαρξιακός χώρος που διανύθηκε ενθηκεύεται σε μια βυθισμένη Ατλαντίδα ή μια χαμένη Ιθάκη. Αντίθετα, οι ιστορικές θάλασσες θέτουν το ζήτημα της ετερότητας. Τα όριά τους είναι γεωγραφικά και πορώδη, τα νερά τους φαιά και οι αφηγήσεις τους συν-κινούν. Εγκαταλείπουν τη στιλπνή επιφάνεια και καταδύονται στο χθόνιο βυθό για να κατοχυρώσουν μια νοσταλγική τοπογραφία. Τα παλίμψηστα νερά τους αφυπνίζονται μέσω της ονομασίας τους ως αποσπάσματα της πόλης που βρέχουν ή σκεπάζουν και της χαρτογράφησής τους ως περιοχών επιλεγμένων ιστορικών αναμνήσεων.
Οι φωτογραφίες και οι ιστορίες των παραθαλάσσιων πόλεων πάντα διαφεύγουν ή προσανατολίζονται προς το νερό, στοιχειοθετώντας μια ονειρική τοπολογία ανοιχτή σε καθημερινούς θανάτους και αφυπνίσεις. Και ίσως αυτή η αντίφαση ανιστορικής ουτοπίας και ιστορικής μνήμης να εμπνέει παυσίλυπα φλεγματικά όνειρα ενάντια στον πόνο μιας θάλασσας που δεν μπορεί να κατοικηθεί.
Βιβλιογραφία:
Bachelard G. (1942/2002), Το Νερό & τα Όνειρα: Δοκίμιο πάνω στη Φαντασία της Ύλης, Αθήνα: Χατζηνικολή.
Calvino I. (1972/2009), Αόρατες Πόλεις, Αθήνα: Καστανιώτης.
DeCerteau M. (1980/2010), Επινοώντας την Καθημερινή Πρακτική: Η Πολύτροπη Τέχνη του Πράττειν, Αθήνα: Σμίλη.
Μαντάς Ν. (2015-σήμερα), Προσωπικό Ιστολόγιο Stigmography: Σε Πραγματικό Χρόνο Φωτογραφημένα Όνειρα, ελεύθερη πρόσβαση στο: stigmography.tumblr.com.
